Uçuşunuz Neden Rötar Yaptı? Cevap Gökyüzündeki ‘Görünmez Nehirlerde’ Saklı Olabilir

Uçak yolculuğunda koltuk arkası ekrandan uçuş haritasını takip edenlerdenseniz, o anki hızınızın bazen şaşırtıcı derecede yüksek, bazen de sinir bozucu şekilde yavaş olduğunu fark etmişsinizdir. Peki, aynı uçağın aynı rotada neden bu kadar farklı sürelerde yolculuk yaptığını hiç merak ettiniz mi? Cevap, kilometrelerce yukarıda, çıplak gözle göremediğimiz devasa ve güçlü “hava nehirlerinde” saklı.

Gökyüzünün Görünmez Nehirleri: Jet Stream

Tıpkı yeryüzündeki nehirler gibi, gökyüzünde de sürekli olarak batıdan doğuya doğru akan ve saatteki hızları 200 kilometreyi aşabilen devasa hava akımları bulunur. “Jet stream” adı verilen bu nehirlerin içine giren bir uçak, akıntının yönüne göre ya inanılmaz bir itiş gücü kazanır ya da adeta duvara çarpmış gibi yavaşlar. Basitçe söylemek gerekirse, uçak nehrin akışıyla aynı yönde giderse hızlanır, ters yönde giderse yavaşlar.

Bir Yüzü Rekor, Diğer Yüzü Tehlike

Bu görünmez nehirlerin yolcular ve havayolları için iki farklı yüzü var:

• Hız Rekorları Kırdıran Kuyruk Rüzgârı: 2020’de bir British Airways uçağı, arkasına aldığı güçlü bir jet stream sayesinde New York-Londra arasını ortalamadan 1 saat 20 dakika daha erken tamamladı. O anlarda uçağın yer hızı saatte 1.327 kilometreye kadar çıkarak ses hızını aştı ve bir rekor kırdı. Yolcular varış noktalarına çok daha erken ulaştı.
• Şiddetli Türbülans ve Bitmeyen Rötarlar: Madalyonun diğer yüzü ise karanlık. Uçak bu akıntıya karşı uçtuğunda hem yakıt tüketimi fırlar hem de uçuş süresi ciddi şekilde uzar. Daha da kötüsü, bu akımlar radarda tespit edilemeyen ani ve şiddetli “açık hava türbülanslarına” neden olur. Geçtiğimiz mayıs ayında bir Singapore Airlines uçağının yakalandığı ve bir yolcunun hayatını kaybettiği o korkunç türbülans, bu olgunun en trajik örneklerinden biriydi. Havayolları, bu tehlikelerden kaçınmak için rotalarını son anda değiştirmek zorunda kalır ve bu durum biz yolculara rötar olarak geri döner.

Asıl Sebep Daha Derinde: İklim Değişikliği

Bilim insanları, son yıllarda bu hava nehirlerinin daha da güçlendiği ve daha kaotik hale geldiği konusunda hemfikir. Bunun arkasındaki temel neden ise küresel iklim değişikliği. Yani, karşılaştığımız bu durum geçici bir heves değil, kalıcı bir “yeni normal”.

Yeni Normal: Havayolları Nasıl Uyum Sağlıyor?

Havayolları artık bu durumu görmezden gelemiyor. Uçuş planlama sistemleri, bu hava nehirlerini anlık olarak takip ederek rotaları optimize ediyor. Bazen akıntıyı arkasına alarak yakıttan ve zamandan tasarruf ediyor, bazen de tehlikeli türbülanslardan kaçınmak için binlerce kilometrelik rota değişiklikleri yapıyorlar. Hatta bazı şirketler, belirli hatlardaki uçuş sürelerini kalıcı olarak güncelleyerek bu “görünmez nehirlerin” yarattığı gecikmeleri baştan kabul ediyor.

Kısacası, bir dahaki sefere uçuşunuz rekor sürede bittiğinde veya açıklanamayan bir rötar yaşadığınızda, bilin ki yolculuğunuzun kaderini bulutların 10 kilometre üzerindeki o güçlü ve görünmez nehirler çizmiş olabilir.

Uçuşunuz Neden Rötar Yaptı? Cevap Gökyüzündeki ‘Görünmez Nehirlerde’ Saklı Olabilir yazısı ilk önce HavaHaber üzerinde ortaya çıktı.