Uçak Motoru Nasıl Çalışır? Uçak Jet Motoru Çalışma Prensibi

Newton’un üçüncü hareket yasası olan “etki-tepki” prensibi, bu dev makinelerin temelini oluşturur. Peki, uçak motoru nasıl çalışır ve tonlarca ağırlıktaki bir uçağı ileriye doğru iten o muazzam gücü nasıl üretir? İşte adım adım jet motoru çalışma şekli.

UÇAK MOTORUNUN DÖRT TEMEL ADIMI

Modern yolcu uçaklarında kullanılan “Turbofan” tipi jet motorlarının çalışma prensibi, dört basit ama etkili aşamadan oluşan bir döngüye dayanır. Bu döngü, “Emme – Sıkıştırma – Yanma – Egzoz” olarak bilinir.

1. EMME (INTAKE): Motorun en önünde bulunan devasa fan, havayı büyük bir güçle içeri çeker. Tıpkı dev bir elektrik süpürgesi gibi, tonlarca havayı motorun içine emer. İçeri çekilen bu havanın büyük bir kısmı, motorun çekirdeğinin (core) etrafından dolanarak doğrudan arkadan dışarı atılır. Bu “bypass” havası, motorun itki gücünün önemli bir kısmını oluşturur ve motorun daha sessiz ve verimli çalışmasını sağlar.
2. SIKIŞTIRMA (COMPRESSION): Fan tarafından emilen havanın daha küçük bir kısmı motorun çekirdeğine girer. Burada, kompresör adı verilen ve art arda sıralanmış binlerce küçük kanatçıktan oluşan diskler bulunur. Bu diskler çok yüksek hızda dönerek havayı aşama aşama sıkıştırır. Sıkıştırılan havanın basıncı ve sıcaklığı muazzam derecede artar. Tıpkı bir bisiklet pompasının havayı lastiğin içine sıkıştırması gibi, hava çok daha küçük bir hacme hapsedilir.
3. YANMA (COMBUSTION): Sıkıştırılmış ve ısınmış olan bu hava, motorun “yanma odası” adı verilen bölümüne geçer. Burada, yakıt enjektörleri tarafından püskürtülen yakıt ile birleşir ve ateşlenir. Bu ateşleme, kontrol altında tutulan sürekli ve güçlü bir patlama yaratır. Bu patlama sonucunda ortaya çıkan sıcak gazlar, inanılmaz bir hızla genleşir.
4. EGZOZ (EXHAUST): Yanma odasında oluşan bu yüksek basınçlı ve sıcak gazlar, kaçacak tek yer olan motorun arkasına doğru hücum eder. Dışarı çıkarken, yol üzerinde bulunan türbin kanatçıklarına çarparlar. Bu türbinler, bir mil aracılığıyla motorun önündeki kompresöre ve ana fana bağlıdır. Yani, dışarı çıkan sıcak gazlar türbini döndürür, türbin de motorun önündeki fanı ve kompresörü çalıştırır. Bu sayede döngü kendi kendine devam eder. Türbinleri geçtikten sonra motorun arkasından (egzoz) çok yüksek bir hızla dışarı atılan gazlar, Newton’un etki-tepki prensibi gereği, uçağı ters yönde, yani ileriye doğru muazzam bir güçle iter.

Uçak motorunun çalışma prensibi hakkındaki en güncel teknolojik gelişmeleri ve yenilikleri takip etmek için havacılık haberleri gibi kaynaklar önemli bilgiler sunmaktadır.

SIKÇA SORULAN SORULAR (FAQ)

Uçak motoru hangi yakıtla çalışır?

Uçak motorları, “Jet A-1” adı verilen, gaz yağı (kerosen) bazlı özel bir yakıtla çalışır. Bu yakıt, düşük donma noktası ve yüksek enerji verimliliği gibi özelliklere sahiptir.

Uçak nasıl çalışır kısaca bilgi?

Motorlar, havayı arkaya doğru çok yüksek bir hızla iterek (tepki) uçağı ileriye doğru hareket ettirir (etki). Bu ileri hareket sayesinde uçağın kanatlarının alt ve üst yüzeylerinde basınç farkı oluşur ve bu fark uçağı yukarı doğru kaldırır.

Uçak motorları hangi yönde döner?

Genellikle Batılı üreticilerin (General Electric, Pratt & Whitney) motorları pilotun kokpitten baktığı yöne göre saat yönünde (clockwise) döner. Rus üreticilerin motorları ise genellikle saat yönünün tersine (counter-clockwise) döner.

Uçak havadayken motor çalışır mı?

Evet, kesinlikle. Uçağın havada kalmasını ve ileri gitmesini sağlayan temel güç kaynağı motorlardır. Uçuşun kalkıştan inişe kadar her anında motorlar çalışır durumdadır.

Uçak Motoru Nasıl Çalışır? Uçak Jet Motoru Çalışma Prensibi yazısı ilk önce HavaHaber üzerinde ortaya çıktı.